کراتین و سلامت کلیه: حقایق علمی که باید بدانید!

کراتین یکی از مکمل‌های محبوب در بین ورزشکاران و علاقه‌مندان به تناسب اندام است که به خاطر توانایی‌اش در افزایش عملکرد و حجم عضلانی شناخته می‌شود. با این حال، نگرانی‌هایی درباره تأثیر آن بر سلامت کلیه‌ها وجود دارد. برای درک رابطه بین مصرف کراتین و عملکرد کلیه‌ها، در ابتدا اجازه دهید تا ماهیت و مکانیسم عمل کراتین را مرور کنیم.

کراتین و عملکرد کلیه: شواهد

کراتین چیست؟

کراتین یک ترکیب طبیعی است که در مقادیر کم در برخی غذاها یافت می‌شود و در بدن از آمینو اسیدها سنتز می‌شود. این ماده نقش مهمی در تولید انرژی، به ویژه در حین ورزش‌های با شدت بالا ایفا می‌کند.

نگرانی‌های مربوط به سلامت کلیه

یکی از نگرانی‌های اصلی درباره مصرف مکمل کراتین، تأثیر آن بر عملکرد کلیه‌هاست. برخی مطالعات نشان می‌دهند که کراتین می‌تواند سطح کراتینین سرم را افزایش دهد که ممکن است به اشتباه به عنوان نشانه‌ای از اختلال کلیوی تفسیر شود. با این حال، این افزایش لزوماً نشان‌دهنده آسیب واقعی به کلیه‌ها نیست.

یافته‌های تحقیقاتی – کراتین و سلامت کلیه در افراد سالم:

یک مطالعه کارآزمایی بالینی نشان داد که مصرف طولانی‌مدت کراتین با دوز 5 گرم (تا ۲۱ ماه)، با وجود افزایش سطح کراتینین سرم، تأثیر منفی قابل توجهی بر عملکرد کلیه‌ها در افراد سالم نداشته است (1).

شکل زیر، مطالعات مختلف در این زمینه را خلاصه می کند. همانطور که مشاهده می کنید، در هیچکدام از این مطالعات در یک دوره پس از مصرف مکمل کراتین توسط جمعیت افراد سالم، GRF (glomerular filtration rate) و BUN (blood urea nitrogen) و یا حتی کراتینین ادرار افزایش پیدا نکرده است. بلکه تنها در برخی مطالعات، شاهد افزایش کراتینین سرم در این افراد بودیم (2).

سابقا به اشتباه تصور می شد که افزایش کراتینین سرم، به تنها نشانگر آسیب کلیوی می باشد. اما امروزه می دانیم که افزایش مقدار این ماده در سرم، یکی از نتایج متابولیکی مصرف مکمل کراتین بوده که ارتباطی با آسیب کلیوی ندارد.

یافته‌های تحقیقاتی – کراتین و سلامت کلیه در افراد با بیماری کلیوی:

برخلاف یافته‌های مطالعات در جمعیت سالم، مطالعات در خصوص تأثیر مصرف مکمل کراتین بر وضعیت سلامت کلیه در ورزشکارانی که مبتلا به اختلالات کلیوی هستند، نتایج متفاوتی را نشان می‌دهد. برخلاف افراد سالم، ورزشکارانی که مبتلا به انواع بیماری‌های مختلف با درگیری کلیه هستند، پاسخ‌های نگران‌کننده‌ای به مصرف مکمل کراتین نشان داده‌اند. این موضوع می‌تواند ناشی از این باشد که عملکرد کلیه‌ها در این افراد به‌طور طبیعی تحت فشار است و مصرف کراتین ممکن است این فشار را افزایش دهد.

مطالعات حیوانی:

برخی مطالعات روی حیوانات نشان داده‌اند که کراتین ممکن است مشکلات کلیوی را در حیواناتی که شرایط پیش‌زمینه ی آن را دارند، تشدید کند. اما این یافته‌ها مستقیماً به انسان‌های سالم تعمیم نمی‌یابند (3).

پیامدهای بالینی:

برای افراد سالم، به ویژه کسانی که به تمرینات مقاومتی مشغول هستند، مصرف کراتین، به شرطی که در دوز مناسب (یعنی 3 تا 5 گرم در روز) مصرف شود، به نظر ایمن می‌رسد. اگرچه در صورتی که افراد سابقه ی ابتلا به بیماری های کلیوی داشته باشند، مصرف مکمل کراتین می تواند آسیب زا باشد.

شکل زیر، به طور کلی تاثیرات مصرف مکمل کراتین بر مارکرهای بیوشیمیایی در بدن افراد سالم را نشان می دهد.

نتیجه‌گیری

با وجود نگرانی‌ها درباره سلامت کلیه‌ها مرتبط با مصرف کراتین، تحقیقات فعلی نشان می‌دهد که این مکمل معمولاً برای افراد سالم ایمن است. افزایش سطح کراتینین سرم که معمولاً با مصرف مکمل مشاهده می‌شود، لزوماً به معنای اختلال کلیوی نیست بلکه بازتابی از فرآیندهای متابولیکی مرتبط با استفاده از کراتین است.

منابع:

1- Lugaresi, Rebeca, et al. “Does long-term creatine supplementation impair kidney function in resistance-trained individuals consuming a high-protein diet?” Journal of the International Society of Sports Nutrition 10.1 (2013): 26. ‏

2- Longobardi, Igor, et al. “Is It Time for a Requiem for Creatine Supplementation-Induced Kidney Failure? A Narrative Review.” Nutrients 15.6 (2023): 1466. ‏